EFEKT DUNNINGA-KRUGERA

Słowa kluczowe: błędy poznawcze, efekt dunninga-krugera, wiedza.

ABSTRAKT

Im bardziej zagłębiamy się w daną dziedzinę, tym więcej wiemy, że… nie wiemy. Zauważamy więcej elementów niejasnych, zadajemy więcej pytań, i choć poziom naszej wiedzy się zwiększa, czujemy, że wiemy coraz mniej. Osoby początkujące w danej dziedzinie nie mają tego problemu – są przekonane, że świetnie rozumieją temat i bez skrępowania głośno chwalą się swoją wiedzą w towarzystwie. Można powiedzieć: nie wiedzą, że nie wiedzą

CZYM JEST EFEKT DUNNINGA-KRUGERA?

To błąd poznawczy polegający na tym, że osoby o małej wiedzy lub niskich kwalifikacjach w określonej dziedzinie mają tendencję do przeceniania własnych kompetencji, podczas gdy eksperci – odwrotnie – zaniżają swoje kompetencje.

Wynika to z tego, że osoby początkujące w danej dziedzinie nie mają wystarczającej wiedzy, żeby ocenić swoje umiejętności. Nie umieją też poprawnie ocenić poziomu innych. Pomóc w tym może, paradoksalnie, zwiększenie swojej wiedzy – podnosząc kwalifikacje zaczynamy bardziej trafnie oceniać swój poziom.

Efekt Dunninga-Krugera jest zjawiskiem powszechnym – przykładowo, większość kierowców uważa się za lepszych od 70% kierowców ogółem. Gdyby tak było, prawie nikt nie jeździłby źle. Już Darwin twierdził, że niewiedza znacznie częściej wywołuje poczucie pewności siebie, niż posiadanie wiedzy – i miał rację.

BADANIE I WYNIKI

Kruger i Dunning przeprowadzili 4 badania, w których sprawdzali poziom, jaki prezentują uczestnicy w jednej z następujących dziedzin: poczucie humoru, logiczne rozumowanie (badane 2 razy) i angielska gramatyka. Następnie porównywali rzeczywisty poziom wykonania zadań z deklarowanymi przez badanych kompetencjami.

Okazało się, że najtrafniej swoje zdolności oceniają osoby zaawansowane, ale nie wybitne w danej dziedzinie. Eksperci zaniżają swoje kompetencje, natomiast największa rozbieżność pomiędzy rzeczywistymi wynikami a percepcją własnych zdolności występuje u osób z najniższym poziomem umiejętności. Te osoby nie potrafią również trafnie ocenić poprawności zadań wykonanych przez innych. Badani, którzy uczestniczyli w treningu myślenia logicznego byli w stanie bardziej adekwatnie ocenić poprawność swoich odpowiedzi, niż przed treningiem.

Podsumowując, problemem osób początkujących w określonej dziedzinie jest nie tylko to, że popełniają błędy, ale też to, że nie mają tego świadomości.

• Kruger, J. i Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: how difficulties in recognizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments. Journal of personality and social psychology, 77(6), 1121.