JAK PATRZĄ KOBIETY?

Słowa kluczowe: percepcja kobiecego ciała, okulograf, atrakcyjność.

ABSTRAKT

We wcześniejszych badaniach nad percepcją kobiecego ciała z zastosowaniem metody śledzenia ruchów gałek ocznych kobietom prezentowano minimalnie odziane kobiece sylwetki o często skrajnie różnych proporcjach. Wyniki wskazywały na tendencje kobiet do większego skupienia na obszarach prezentowanego ciała, które utożsamione zostały z ewolucyjnymi determinantami atrakcyjności (szczególnie stosunek obwodu talii do obwodu bioder, tak zwany wskaźnik WHR). W badaniach tych kobiety wykazywały się obronnością percepcyjną, unikając wzrokiem tych obszarów prezentowanego ciała, które u siebie samych oceniały negatywnie.

By przyjrzeć się w jakim stopniu inne elementy (takie jak typ ubioru, subiektywna ocena atrakcyjności poszczególnych partii własnego ciała i obiektywne pomiary: rozmiar biustu, wskaźniki BMI oraz WHR) mogą mieć wpływ na to w jaki sposób kobiety spostrzegają sylwetki innych kobiet, badacze z University of Lincoln: Kun Guo i Amelia Cundall, przeprowadzili eksperyment z zastosowaniem okulografu, które miało wyeksplorować ewentualną rolę zmiennych pominiętych we wcześniejszych badaniach. Zainteresowanie badaczy wzbudziła m.in. na rola ubioru w procesie spostrzegania ciała oraz uszczegółowienie oceny własnej atrakcyjności fizycznej wg. konkretnych obszarów i tego jak mogą one wpływać na sposób w jaki kobiety patrzą i oceniają ciała innych kobiet.

METODA

Badanie zostało przeprowadzone na 33 studentkach w wieku między 18 a 24 rokiem życia. Wszystkie badane zadeklarowały się jako osoby o orientacji heteroseksualnej, nie mające historii zaburzeń odżywania i o ogólnie dobrym stanie zdrowia (wzrok dobry lub korygowany przez okulary korekcyjne).

Badanym prezentowano realistyczne, komputerowo-generowane kobiece awatary o zróżnicowanych kształtach (rozmiary ubrań między 6 a 18 w klasyfikacji brytyjskiej, co opowiada polskiemu 34 – 46). Upewniono się by rozmiary i ubiór były jedynymi zmiennymi elementami w awatarach (wszystkie miały podobny wiek, fryzurę, wyraz twarzy oraz rasę kaukaską). Każda z wygenerowanych modelek została zaprezentowana uczestniczkom dwukrotnie: po razie w ubraniu przylegającym do ciała i luźnym. Ciała awatarów zostały podzielone przez badaczy na 5 obszarów: twarz (wliczając włosy), korpus (od podstawy szyi do dolnej części klatki piersiowej), talia i biodra (brzuch, biodra, obszar genitalny), ramiona (wliczając dłonie) oraz nogi (łącznie ze stopami). Badacze następnie mierzyli czas spędzony na obserwacji poszczególnych obszarów.

Po badaniu okulografem badane zostały poproszone o ocenę atrakcyjności poszczególnych partii własnego ciała na 10-stopniowej skali (oddzielnie dla twarzy, piersi, talii, bioder, ramion i nóg) jak i stopnia w jakim zwykle porównują swój wygląd do innych. Obliczono także wskaźniki BMI dla badanych oraz odnotowano ich wymiary.

WYNIKI

Zaobserwowano silną zależność między rozmiarem prezentowanej modelki, a oceną jej atrakcyjności, przy czym jako sumarycznie najmniej atrakcyjne zostały ocenione awatary o rozmiarze 46. Silny wpływ na ocenę atrakcyjności odnotowano również dla rodzaju ubrania noszonego przez modelkę podobnie jak zależność między faktycznym rozmiarem modelki, a poziomem wpływu ubrania na ocenę jej atrakcyjności. Rozumie się przez to, iż ubiór nie miał istotnego efektu na ocenę atrakcyjności modelek rozmiarów mniejszych (34, 36 i 38), mając jednocześnie wyraźny wpływ na ocenę rozmiarów większych (40, 42, 44, 46). Zatem mniejsze awatary były oceniane jako równie atrakcyjne w ubraniu przylegającym i luźnym, większe z kolei były zawsze oceniane jako bardziej atrakcyjne w ubraniu luźniejszym. Warto również odnotować wyraźne skutki luźnego ubrania na niezdolność badanych do oszacowania rzeczywistych rozmiarów prezentowanych modelek – istotnie przeceniały one rzeczywiste rozmiary modelek szczuplejszych i nie doceniały rozmiarów modelek obfitszych.

Przechodząc do analizy czasu spędzonego przez badane na obserwacji wyróżnionych obszarów ciała prezentowanych awatarów, dla wszystkich rozmiarów i typów ubioru, uczestniczki najdłużej skupiały wzrok na obszarze talii i bioder (39%). Następne w kolejności były twarz (20%), korpus (19%) oraz nogi (10%). Badane zdecydowanie najmniej czasu spędzały na obserwacji ramion (1%). Zaobserwowano także dwie słabe, pozytywne korelacje: między rozmiarem biustu badanych, a czasem spędzonym na obserwacji obszaru korpusu awatarów oraz między rozmiarem badanych, a czasem spędzonym na obserwacji obszaru nóg.

W badaniu odnotowano również słabą, negatywną korelację między ogólnym zadowoleniem z własnego ciała, a deklarowaną przez badane tendencją do porównywania swojej atrakcyjności fizycznej do innych. Zdaniem badaczy wynik ten sugeruje iż mniejsza satysfakcja z własnego ciała istotnie związana jest z częstszym porównywaniem swojego wyglądu. Co również ciekawe, gdy badane obserwowały modelki o preferowanych przez siebie kształtach, własna satysfakcja z ramion i nóg była pozytywnie skorelowana z czasem spędzonym na obserwacji bardziej modularnych obszarów ciała: talii i bioder.

WNIOSKI

Wyniki zdaniem badaczy wskazują na kluczową, pośredniczącą rolę ubioru w spostrzegania ciała przez kobiety. Obserwując preferowane typy sylwetek, wyższa ocena własnej atrakcyjności w danym obszarze ciała skutkowała większym skupieniem na obszarach sąsiadujących, sugerując (w przeciwieństwie do niektórych wcześniejszych badań) iż pozytywna ocena konkretnej partii własnego ciała prowadzi do obniżonej potrzeby porównywania tej części z innymi kobietami. Ponadto, zaobserwowano dwie prawidłowości związane z niższą oceną atrakcyjności własnej kompozycji ciała: niepożądana sylwetka prowadziła u badanych do redukcji fiksacji na obszarach które trudniej podlegają modyfikacji (rozmiar biustu) i jednoczesnej zwiększonej fiksacji na obszarach bardziej plastycznych (talia, nogi). Zdaniem badaczy poziom satysfakcji z własnego ciała ma ewidentny wpływ na alokację spojrzenia u kobiet przy dokonywaniu ocen i porównań atrakcyjności fizycznej.

PODSUMOWANIE

Badanie eksploracyjne przeprowadzone na grupie młodych studentek nie daje mocy do wyciągania szerszych konkluzji, niemniej badacze zdecydowanie w ciekawy sposób wprowadzają do równania elementy, które w wielu wcześniejszych przedsięwzięciach badawczych były całkowicie pomijane. Rola odzienia przy ocenie atrakcyjności fizycznej przez kobiety jest na tym etapie niejasna i otwiera drogę do dalszych badań. Podobnie zaobserwowana tu zwiększona uwaga badanych na obszarach ciała których zmiana leży w kontroli jednostki (waga i kompozycja ciała), powinna wzbudzać ciekawość i z pewnością znajdzie zainteresowanie ze strony badaczy zajmujących się problematyką motywacji.

• Cundall, A., Guo, K. (2009). Women gaze behaviour in assessing female bodies: the effects of clothing, body size, own body composition and body satisfaction. Psychological Research, 81(1), 1-12.