SCHIZOFRENIA I MIT PODWÓJNEJ OSOBOWOŚCI

Słowa kluczowe: błędy poznawcze, Lerner, sprawiedliwość, poczucie stabilności, stereotypy.

ABSTRAKT

Schizofrenia to zaburzenie psychiczne, cechujące się podstawowymi zaburzeniami myślenia, spostrzegania oraz niedostosowaną i spłyconą ekspresją emocji (Pużyński, Wciórka, 2000). Schizofrenia nazywana jest chorobą ludzi młodych, ponieważ najczęściej występuje między 15 a 30 rokiem życia. Jej nazwa pochodzi od dwóch słów: schizis (rozszczepienie) i phren (umysł), które niekiedy mogą być błędnie interpretowane jako rozszczepienie jaźni (Kępiński, 2012). Może to się przyczyniać do faktu, że schizofrenia powszechnie jest kojarzona z chorobą mnogiej lub wielorakiej osobowości. Nic bardziej mylnego, ponieważ definicja ta wskazuje na dezintegrację funkcji psychicznych.

SCHIZOFRENIA A OSOBOWOŚĆ MNOGA

Czym w takim razie charakteryzuje się osobowość mnoga, której objawy często są błędnie przypisywane schizofrenii? Podstawowym objawem pojawiającym się u osoby ze zdiagnozowanym zaburzeniem dysocjacyjnym tożsamości (osobowość mnoga lub wieloraka) jest posiadanie przez jedną osobę dwóch lub więcej odrębnych osobowości, przy czym w danym momencie ujawnia się tylko jedna z nich. Wszystkie osobowości posiadają swój własny, odrębny charakter wraz ze wspomnieniami i preferencjami. Powszechnością w występowaniu osobowości mnogiej jest dominacja jednej z nich, przy czym jedna osobowość w większości przypadków nie ma pojęcia o istnieniu drugiej (Pużyński, Wciórka, 2000). Jest to typ zaburzenia dysocjacyjnego, który znacząco różni się od zaburzeń schizofrenicznych.

Na rozpoznanie schizofrenii składają się objawy związane z poczuciem braku indywidualności i przekonaniem o dostępności innych ludzi do najbardziej intymnych myśli, uczuć i zachowań. Osoba cierpiąca na schizofrenię wierzy, że druga osoba wie o nim wszystko, co może być przez nią tłumaczone naturalnymi lub nadnaturalnymi siłami. Powszechnym i najczęściej spotykanym objawem są omamy słuchowe, które komentują myśli, uczucia i zachowania lub innego typu głosy, które pochodzą z części ciała chorego (Pużyński, Wciórka, 2000). Charakterystyczne u osób cierpiących na schizofrenię są zaburzenia myślenia, które prowadzą do niespójnych i niezrozumiałych wypowiedzi.

Osoby chore często wpadają w kapryśny nastrój, wyróżniają się apatią i nieadekwatnością reakcji emocjonalnych, wycofują się z życia społecznego. W schizofrenii występują również zachowania charakteryzujące się zwiększoną lub zmniejszoną aktywnością ruchową, np.: pobudzenie, nieruchomienie lub giętkość woskowa (zmniejszona wrażliwość na bodźce i pozostawanie w jednej pozycji) (Wciórka, 2008).

GENEZA MITU

Zgodnie z powyższymi definicjami schizofrenia i osobowość mnoga to odrębne typy zaburzeń, które niekiedy są uważane za jedną i tę samą chorobę. Nasuwa się zatem pytanie, w jaki sposób ten mit stał się popularny i dlaczego tak często jest on uznawany za prawdziwy? Pierwsza możliwa przyczyna została przez nas wskazana podczas definiowania słowa schizofrenia, której sama nazwa wskazuje na „rozszczepienie”, mogące kojarzyć się z rozszczepieniem jaźni czy też osobowości.

Drugim najbardziej kluczowym powodem tego błędu są produkcje filmowe oraz serwisy informacyjne, które zawierają i rozpowszechniają nieprawdziwe informacje na temat tych dwóch typów zaburzeń. Na przestrzeni lat powstało wiele filmów, które wykorzystują w swojej fabule tematykę chorób psychicznych. Przykładem potwierdzającym tę tezę jest film Ja, Irena i ja przedstawiający policjanta, który posiada alter ego (osobowość mnogą), ale jest zdiagnozowany przez psychiatrów jako chory na schizofrenię. Kluczowym aspektem jest również powszechny brak wiedzy na temat tej choroby i korzystanie z niezweryfikowanych źródeł informacji oraz przekazywanie ich dalej. Badania wskazują, że w Polsce, aż 62% ankietowanych słyszało ,,coś” na temat schizofrenii, ale niewiele wie na jej temat. (CBOS, 2002).

PODSUMOWANIE

Jak udało nam się opisać, schizofrenia to zaburzenie psychiczne, które najczęściej dotyka osoby młode w przedziale wiekowym od 15 do 30 lat. Pomimo dostępu do wielu źródeł informacji nadal wiele osób nie potrafi zdefiniować, czym schizofrenia właściwie jest oraz jakie są jej główne objawy. W rezultacie powstało wiele mitów dotyczących tej choroby, a jednym z najbardziej popularnych jest przypisywanie schizofrenii objawów należących do osobowości mnogiej lub wielorakiej.

• Centrum Badania Opinii Społecznych. (2002). Polacy o schizofrenii i chorych na schizofrenię (1). Społeczne rozumienie słowa “schizofrenia”. Pobrane z: http://cbos.pl/SPISKOM.POL/2002/K_009_02.PDF. (Data dostępu: 20.03.2018)
• Kępiński, A. (2012). Schizofrenia. Kraków: Wydawnictwo Literackie
• Pużyński, S., Wciórka, J. (red.). (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków – Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius
• Wciórka, J. (red.). (2008). Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR. Warszawa: Elsevier Urban & Partner.