ZWIĄZEK MIĘDZY OSOBOWOŚCIĄ A JAKOŚCIĄ SNU

Słowa kluczowe: sen, osobowość, neurotyzm, ekstrawertyzm, pięcioczynnikowy model osobowości.

ABSTRAKT

W marcu 2018 roku, psychologowie z kilku uniwersytetów, takich jak University of Montpellier czy Iowa State University, postanowili zbadać związek między jakością snu a cechami osobowości. Ich badanie wykazało silny związek między poszczególnymi cechami charakteru a problemami ze snem.

WSTĘP

W marcu 2018 roku, psychologowie z kilku uniwersytetów, takich jak University of Montpellier czy Iowa State University, postanowili zbadać związek między osobowością a jakością snu (Stephan et al., 2018). Według pięcioczynnikowego modelu osobowości, czyli tzw. Wielkiej Piątki, osobowość można opisać za pomocą pięciu cech (Digman, 1990; McCrae & John, 1992):

• neurotyczności, tendencji do przeżywania negatywnych emocji;
• ekstrawersji, tendencji do doświadczania pozytywnych emocji i czerpania energii z przebywania między ludźmi;
• otwartości na doświadczenie, tendencji do bycia kreatywnym i ciekawym świata;
• ugodowości, tendencji do unikania konfliktów;
• sumienności, samozdyscyplinowania i poczucia odpowiedzialności za swoją pracę.

BADANIA

Już wcześniejsze badania wykazały dość silny związek między osobowością a jakością snu. Ze względu na zwiększoną podatność na stres, badani o wysokim poziomie neurotyczności często zgłaszali niską jakość snu, z kolei często doświadczający pozytywnego afektu ekstrawertycy, nie mieli większych problemów ze snem (Allen et al., 2016). Stephan Yannick i jego współpracownicy zauważyli jednak, że wcześniej wspomniane badania niedostatecznie skupiały się na analizie długotrwałej relacji między jakością snu a osobowością. Ponadto, badania te nie zdołały wykazać, czy zmiana w jakości snu może doprowadzić do zmian w osobowościowych.

Dlatego też psychologowie, za pomocą strategii porównań podłużnych,  postanowili przyjrzeć się czterem grupom badanych składających się z osób w średnim wieku i starszych. Jedna z grup składała się z Japończyków, by sprawdzić, czy wyniki badania różnią się w zależności od kultury. W zależności od grupy uczestnicy zostali poddani dwóm rodzajom testów osobowości (Midlife Development Inventory i Big Five Inventory). Ponadto, poproszono ich o odpowiedzenie na kilka pytań dotyczących jakości snu, takich jak: „Jak często miewa Pani/Pan problemy ze snem?” czy „Jak często ma Pani/Pan problemy z zasypianiem?”. Oprócz osobowości oraz jakości snu wzięto również pod uwagę inne zmienne, takie jak wiek, płeć czy edukacja. Wyniki przeanalizowano za pomocą metody regresji.

WYNIKI

Wyniki badania wykazały, że neurotyczność nie tylko była związana ze słabym snem, ale także stanowiła tę cechę osobowości, której obecność najlepiej przewidywała jakość snu. Ekstrawertycy z kolei doświadczali znacznie lepszego snu, jednak poziom ekstrawersji nie przewidywał jakości ich snu tak dobrze, jak neurotyczność. W dwóch z czterech grup wykazano także, iż badani z wysokim poziomem sumienności doświadczali znacznie lepszego snu niż neurotycy. Co ciekawe, okazało się też, że nie tylko osobowość wpływa na jakość snu, ale również jakość snu może wpływać na osobowość. Badani, którzy doświadczali problemów ze snem, z biegiem czasu stawali się coraz bardziej neurotyczni i coraz mniej sumienni i ugodowi. Ten silny związek między neurotycznością a słabą jakością snu może wynikać z wielu czynników.

Po pierwsze, neurotyczność pojawia się często u ludzi cierpiących na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne, których symptomem jest bezsenność (Stephan et al., 2018). Ponadto, neurotycy mają skłonności do postrzegania rzeczywistości w ciemnych barwach. Te negatywne myśli mogą w znacznym stopniu wpływać nie tylko na ich jakość snu, ale także odpowiedzi jakich udzielają w kwestionariuszach. Z kolei, ekstrawertycy i ludzie o wysokim poziomie sumienności, statystycznie lepiej radzą sobie ze stresem, np. poprzez aktywność fizyczną, co też prowadzi do lepszej jakości snu (Stephan et al., 2018).

Badanie Stephana i innych wykazało niewielkie, jednak istotnie statystycznie związki między poszczególnymi cechami osobowości a jakością snu. Wyniki pokazały, że badanie osobowości może okazać się dobrym sposobem na odkrywanie skłonności do problemów związanych ze snem. Ponadto, analiza zmian zachodzących w osobowości może być przydatna w diagnostyce różnego rodzaju zaburzeń snu.

• Allen, M. S., Magee, C. A., & Vella, S. A. (2016). Personality, hedonic balance and the quality and quantity of sleep in adulthood. Psychology & Health, 31, 1091–1107. 10.1080/08870446.2016.1178745
• Digman, J. M. (1990). Personality structure: Emergence of the five-factor model. Annual Review of Psychology, 41, 417–440. 10.1146/annurev.ps.41.020190.002221
• Stephan, Y., Sutin, A. R., Bayard, S., Križan, Z., & Terracciano, A. (2018). Personality and sleep quality: Evidence from four prospective studies. Health Psychology, 37(3), 271-281. doi:10.1037/hea0000577