ODRACZANIE GRATYFIKACJI U 18 I 24 MIESIĘCZNYCH DZIECI

Słowa kluczowe: psychologia rozwojowa, test pianek, odraczanie gratyfikacji, test pianki.

ABSTRAKT

W lutym 2018 roku profesor Marta Bialecka-Pikul z Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadziła eksperyment wzorowany na słynnym „teście pianek” Waltera Mischela. Psycholog postanowiła sprawdzić, jak zachowają się 18- i 24-miesięczne dzieci, gdy zostaną postawione w sytuacji wymagającej odroczenia natychmiastowej gratyfikacji.

WSTĘP:

Prawdopodobnie wiele osób interesujących się psychologią rozwojową słyszało o słynnym „teście pianki”, przeprowadzonym przez Waltera Mischela. Eksperyment tego amerykańskiego psychologa wykazał, że dzieci w wieku od 4 do 6 lat, które silniej powstrzymywały się przed zjedzeniem jednej pianki, by w nagrodę za cierpliwe oczekiwanie otrzymać drugą, odniosły większy sukces w swoim przyszłym życiu niż te, które od razu zjadły jedną piankę. Mischel zaobserwował również, iż dzieci wykazujące silną wolę, używały różnych strategii, by ułatwić sobie trudne zadanie, np. odwracały się od pianki lub zakrywały oczy (Mischel, 1974). Zainteresowana tematem profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Marta Bialecka-Pikul postanowiła sprawdzić, jak w podobnej sytuacji zachowają się młodsze dzieci w wieku 18-24 miesięcy.

OPIS BADANIA

W eksperymencie Marty Bialeckiej-Pikul wzięło udział 130 dzieci, których najpierw przebadano po upływie 18-miesięcy od urodzenia, a następnie po 24 miesiącach. 18-miesięczne dzieci siedziały na kolanach jednego z rodziców, mając przed sobą chrupka kukurydzianego przykrytego przeźroczystym kubkiem. Wychodząc z pokoju, eksperymentatorka prosiła badanego, by nie dotykał chrupka do czasu jej powrotu. Następnie dzieci pozostawały sam na sam z przekąską przez sześćdziesiąt sekund. Rodzicom zabroniono w jakikolwiek sposób ingerować w zachowanie potomków. Postępowanie dzieci zostało nagrane, by zobaczyć, jak zachowają się one w ciągu minuty oczekiwania. Podobną procedurę zastosowano w przypadku 24-miesięcznych dzieci, lecz tym razem czas oczekiwania wydłużono do 90 sekund, a chrupki kukurydziane zastąpiono czekoladą (Białecka-Pikul, 2018).

WYNIKI

Po analizie wyników okazało się, że jedynie 23% 18-miesięcznych dzieci cierpliwie zaczekało na powrót eksperymentatorki nie dotykając chrupka. 24-miesięczne dzieci wykazały się silniejszą wolą, gdyż aż 55% z nich nie zdecydowało się na zjedzenie przekąski.

Eksperyment wykazał, że małe dzieci skutecznie uczą się powstrzymywać swoje pragnienia. Większość 24-miesięcznych dzieci, które nie powstrzymały się od zjedzenia czekoladki, nie były w stanie tego zrobić w wieku 18 miesięcy. Podobnie, jedynie 8% tych, którym udało się wykonać to zadanie w wieku 18-miesięcy, nie było w stanie powtórzyć sukcesu w wieku 24 miesięcy.

Analiza zachowania dzieci pokazała 20 różnego rodzaju reakcji dzieci, które starały się nie dotknąć przekąski. Brzdące patrzyły na nią, dotykały jej, bawiły się nią, rozmawiały o niej, ale także rozglądały się i wykonywały nerwowe ruchy. Bialecka-Pikul podzieliła te zachowania na cztery różne kategorie, oparte na:

• uwadze i ruchu, np. przyglądanie się przekąsce czy rozglądanie się,
• nawiązywaniu kontaktu, np. mówienie do siebie lub rodzica lub wskazywanie na przekąskę,
• skupianiu się i zajmowaniu się przekąską, np. wkładanie chrupka do buzi lub ciągłe dotykanie go,
• hałasowaniu czy wierceniu się.

Zachowania związane z uwagą i ruchem okazały się najbardziej skuteczne w walce z pokusą, zarówno wśród 18-, jak i 24-miesięcznych dzieci (Białecka-Pikul, 2018).

Te dzieci, które nauczyły się skutecznie odraczać nagłą gratyfikację, częściej używały strategii związanych z uwagą i ruchem niż te, którym nie udało się opanować tej umiejętności. Pamiętajcie o tym, kiedy następnym razem zachce wam się sięgnąć po kolejną krówkę!

• Białecka-Pikul, M., Byczewska-Konieczny, K., Kosno, M., Białek, A., Stępień-Nycz, M. (2018). Waiting for a treat. Studying behaviors related to self-regulation in 18- and 24-month-olds. Infant Behavior and Development, 50, 12-21. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2017.10.004
• Mischel, W. (1974). Processes in Delay of Gratification. Advances in Experimental Social Psychology, 7, 249-292. https://doi.org/10.1016/S0065-2601(08)60039-8